يادمانهاي تاريخي فارس در تخت جمشيد
نام اصلي تخت جمشيد در كتيبهها ، پارسه است ، يونانيان به آن پرسه پوليس ميگفتهاند و بعدها مورخين اسلامي آن را تخت جمشيد ناميدند.
به گزارش مرودشت آنلاین: تخت جمشيد بناي مانايي از گذشته ايران زمين است كه در يك نگاه تمدن ديرين ايران كهن و قدمت فرهنگي پايدار را به رخ جهانيان ميكشاند.
جهانگردان و گردشگران خارجي، ايران را با نام تخت جمشيد يا پرسپوليس ميشناسند و اين بنا را نماد و مشخصه اين مرز و بوم كهن ميدانند.
تخت جمشيد مجموعه بنايي است كه برروي صفه سنگي به وسعت ۱۲۵هزار متر مربع در دامنه كوه رحمت در فاصله حدود ۵۵كيلومتري شمال شرقي شهر شيراز در حدود سال ۵۲۰قبل از ميلاد توسط داريوش اول بنيانگذاري شد ، ساخت اين بنا توسط داريوش اول آغاز شد و توسط شاهان بعدي ادامه يافت.
در قسمت غربي صفه جهت دسترسي به بالاي صفه ، پلكان دو طرفه عظيمي ساخته شده كه در هر طرف ۱۱۰پله ، كه ۶۳پله از سطح دشت به يك پاگرد منتهي و از پاگرد تا روي صفه ۴۳پله ساخته شده است و در كناره پلكان جان پناه كنگره داري ساخته شده است و هر چند پله از يك قطعه سنگ بزرگ تراشيده شده است.
سپس پس از بالا رفتن از پلكان ، دروازه ملل اولين بنايي است كه توجه را به خود جلب ميكند اين بنا شامل تالار مربع وسيعي است كه بر روي چهار ستون استوار شده و داراي سه درگاه به طرف غرب ، شرق و جنوب است.
دو طرف درگاه غربي مزين به نقش دو گاو عظيم الجثه و دو طرف ديگر آن مزين به مجسمه دو گاو بالدار با سر انسان است و بر روي جرزهاي اين دروازه چهار كتيبه سه زبانه توسط خشايار شاه نقر شده است كه در آن خشايارشاه به نيايش اهورامزدا و شرح اقدامات خود ميپردازد.
كاخ آپادانا به فرمان داريوش آغاز و توسط خشايارشاه به اتمام رسيد، اين كاخ مشتمل بر يك تالار مركزي با ۳۶ستون و سه ايوان هر كدام با ۱۲ ستون در شمال شرق و غرب و تعدادي اتاق در چهارگوشه و ضلع جنوبي است.
ارتفاع ستونهاي اين تالار و ايوانهاي آن با سر ستون بيش از ۱۹متر است در جبهه شمالي و شرقي تالار آپادانا دو پلكان ساخته شده كه هر پلكان با چهار رديف پله به ايوان دسترسي پيدا ميكند ، بدنه اين پلكانها مزين به نقوش بزرگان هخامنشي ، سربازان جاويدان و نمايندگان ملل تابعه است.
كاخ سه دروازه از نظر موقعيت در مركز كاخهاي تخت جمشيد واقع شده ، اين كاخ داراي يك پلكان دوطرفه در جبهه شمالي است كه بر روي آن نقش بزرگان مادي و هخامنش به صورت مجزا از هم در حال بالا رفتن از پلهها حجاري شده است .
اين كاخ داراي دو ايوان با دو ستون و يك تالار با چهار ستون است كه بر روي درگاههاي آن نقش هخامنشي حجاري شده و تعدادي اتاق نيز در طرفين تالار ساخته شده ، سرستونهاي تالار تنها سرستونهايي هستند كه به شكل سر انسان حجاري شده اند.
تالار تخت دومين بناي با اهميت مجموعه تخت جمشيد بعد از تالار آپادانا است كه شامل يك تالار مركزي با صد ستون سنگي ، يك ايوان ۱۶ستونه ، چهار درگاه اصلي و چهار درگاه فرعي و دالانهاي طويل در سه طرف كاخ است .
بر روي دو طرف درگاههاي شمالي و جنوبي نقش پادشاه نشسته بر تخت بر روي دست نمايندگان ملل تابعه حجاري گشته و بر روي بدنه درگاههاي شرقي و غربي نقش پادشاه در حال نبرد با حيوانات افسانهاي ديده ميشود.
تالار مركزي اين كاخ وسيعترين تالار تخت جمشيد است و از نظر اهميت بعد از تالار آپادانا دومين كاخ مجموعه است ، در انتهاي حياط اين كاخ دروازهاي ناتمام مشابه دروازه ملل وجود دارد كه وضعيت آن ميتواند روند ساخت بناهاي مجموعه را نشان دهد.
كاخ هديش كاخ اختصاصي خشايارشا است كه ابعاد آن از كاخ داريوش بزرگتر است و شامل يك تالار مركزي با ۳۶ستون ، يك ايوان ۱۲ستونه ، دو تالار چهار ستوني و تعدادي اتاق در طرفين است و بر روي درگاههاي اين كاخ نيز نقش پادشاه حجاري شده ، از ويژگيهاي اين كاخ وجود نقش برجسته درون طاقچهها است كه با ساير بناها تفاوت دارد.
كاخ تچر يا تالار آيينه ، كاخ اختصاصي داريوش است كه شامل يك تالار مركزي با ۱۲ستون و يك ايوان هشت ستوني ، دو تالار چهار ستوني در پشت تالار مركزي و تعدادي اتاق كوچكتر در طرفين است.
مجموعه حرمسرا در ارتباط با كاخ هديش بوده ، توسط خشايارشا ساخته شده و شامل مجموعهاي از اتاقها و تالارها با ابعاد متفاوت است كه بوسيله راهروهايي از هم جدا ميشوند و تالار اصلي و بخشي از مجموعه بازسازي شده و هم اكنون بخش اداري و موزه تخت جمشيد در آن قرار دارد.
يكي ديگر از مهمترين بخشهاي مجموعه تخت جمشيد خزانه است كه از نظر ساختاري متفاوت با ساير بناهاي مجموعه است و این خزانه شامل دو تالار بزرگ ۱۰۰ستوني و ۹۹ستوني ، يك تالار ۳۰ستوني ، يك تالار ۲۰ستوني و تعدادي تالار و اتاقهاي كوچكتر است كه پيرامون تمامي آنها را يك حصار مستحكم در برگرفته ، تنها يك راه دسترسي براي رسيدن به داخل در حصار ايجاد شده است.
در دامنه كوه رحمت دو آرامگاه در دل كوه حجاري شده كه نماي آنها مشابه هم بوده و پادشاه را كمان بدست ، ايستاده بر سكوي سه پلهاي نشان ميدهد كه در مقابل او آتشدان و قرص خورشيد در حالي كه نقش فروهر در قسمت بالاي تصوير حجاري شده ديده ميشود.
اين دو آرامگاه منسوب به اردشير دوم و اردشير سوم است كه در آرامگاه اردشير دوم شش قبر و در آرامگاه ديگر دو قبر در سنگ حجاري شده ، در قسمت جنوبي مجموعه تخت جمشيد آرامگاه ناتمامي ديدهميشود كه به داريوش سوم نسبت داده شده است.
از ساير آثار مجموعه تخت جمشيد ميتوان به چاه سنگي، باروي تخت جمشيد، محل نگهبانان ، خيابان سپاهيان، كاخهاي G , Hو محل كشف لوحهاي گلي اسناد تخت جمشيد اشاره كرد.
رييس سازمان ميراث فرهنگي، جهانگردي و صنايع دستي فارس گفت: بمنظور حفظ و نگهداري آثار با ارزش تخت جمشيد اين بنا تحت پوشش شركت توسعه گردشگري قرار گرفته است.
دكتر محمدرضا بذرگر افزود: بر اساس توافقنامه ايجاد شده خدمات بهسازي، زيباسازي و خدمات رساني اين مجموعه نيز بر عهده اين شركت قرار دارد.
وي در ادامهاظهار داشت: اين شركت موظف است كه در چهارسال ۴۰۰ميليارد ريال صرف مرمت و نگهداري اين بنا كند و همچنين پايگاه پژوهش تخت جمشيد در انجام فعاليتها با اين شركت همكار است.
بذرگر گفت: تخت جمشيد بدليل شهرت جهاني سالانه پذيراي جهانگردان، محققان و پژوهشگران بسياري از سراسر دنيا و گردشگران داخلي است.
وي افزود: راهنمايان و كارشناسان تخت جمشيد در تعطيلات نوروز بصورت دو شيفت حضور دارند و با اطلاع رساني از موقعيت اين مجموعه مردم را راهنمايي ميكنند