|
|
درباره موسيقي محلي مرودشت و فارس- گفتگو با جهانپور همایون
نويسنده - خبرنگار: هومن ظریف
|
جهانپور همايون در حدود 20 سال است كه ني مي‌نوازد. البته او پيش از در دست گرفتن ساز ني، با نواختن فلوت آشنايي داشته است. اين هنرمند استان فارس هم اكنون در مرودشت زندگي مي‌كند. شهري كه بعد از شيراز، بزرگترين شهر استان فارس است. با او درباره موسيقي محلي شيراز، سازهاي محلي بادي منطقه و ويژگي‌هاي نغمات موسيقي فارس صحبت كرديم.
استادان شما در نواختن ني چه كساني هستند؟
يك آموزگار، من را با ني آشنا كرد، ولي به صورت جدي نزد آقاي ثابت در <اقليد> آموختن ني نوازي را شروع كردم. بعد از اينكه از اقليد به مرودشت برگشتم، مدتي با آقاي الطافي كه از شيراز به مرودشت مي‌آمد، كار كردم. سپس نزد طالب سقادي (سقاد از توابع آباده است) رفتم و بعد از آن مدتي در شهر كرد محضر استاد كياني‌نژاد را درك كردم كه در اين اثنا فعاليت هنرستان موسيقي در شهر كرد متوقف شد و سپس با شنيدن آثار بزرگان، نواختن ني را ادامه دادم.
ساز ني چه ويژگي خاصي دارد؟
به نظر من ني يك نوع حنجره است. حنجره‌اي كه زبان و لب ندارد و واژه‌ها را با آواي خود بيان مي‌كند. به نظر من نوازنده بايد از آن چه مي‌نوازد لذت ببرد. شايد اين امر بديهي به نظر برسد، ولي امروزه موسيقي‌هايي شنيده مي‌شود كه بيشتر تجاري است. به هر حال با اين شرط نوازنده ني با نواختن اين ساز، لذت دوچنداني را مي‌برد. به اين دليل است كه اين نوع موسيقي قسمتي از زندگي‌ام شده است. اگر يك روز ني را در دست نگيرم، گويي كاري را انجام نداده‌ام.
ساز ني، يكي از قديمي ترين سازهايي است كه در تمدن بشري و از جمله در سابقه تاريخي ايرانيان وجود داشته است. يا يك قطعه ني كه چند سوراخ دارد، مي‌توان خيلي حرف‌ها زد.
ني نوازي در ايران چه جايگاهي دارد؟
در ايران استاد كسايي مشهورترين نوازنده ني است. او تكنيك منحصر به فردي دارد. ولي از لحاظ تئوري موسيقي، حسن ناهيد شيوه‌اي دارد كه من از آن پيروي مي‌كنم. در واقع بر اساس اين شيوه از كتاب‌هاي ويژه ساز ويولون مي‌توان براي ساز ني نيز استفاده كرد. بيشتر استادان در ايران ني را به صورت <دست بسته>، به گونه‌اي كه همه انگشتان روي سوراخ‌هاي سازقرار گيرد، با صداي نُت <دو> محسوب مي‌كنند. به طور مثال استاد كسايي <دست بسته> را نت <دو> مي‌گيرد ولي استاد ناهيد <دست بسته> را نُت <ر> مي‌گيرد. و براساس اين ويژگي با خيلي از كتاب‌هاي ويولون هم خواني دارد. به عبارت ديگر اگر بخواهيم ساز ني را به شيوه تكنيكي و نت نوازي بنوازيم بايد به سراغ حسن ناهيد برويم. ولي با توجه به سابقه هنري استاد كسايي و تلاش او در راه شناساندن ني، نوع نوازندگي اين استاد نيز به من الهام بخشيده است.
به غير از ايران، ني هفت بند در كدام كشور نواخته مي‌شود؟
در خارج از ايران، ني را به صورت <دنداني> نمي‌نوازند. البته ني را نوازندگان تركيه با لب مي نوازند و همچنين در بلوچستان ايران و پاكستان ني را با لب مي‌نوازند.
در موسيقي محلي شيراز، ني چه دستگاه يا گوشه‌هاي موسيقايي را بهتر روايت مي‌كند؟
بيشتر گوشه دشتي و دشتستاني حال و هواي خاصي را با ني بازگو مي‌كند. تقريباً مي‌شود گفت در بيشتر مناطق ايران ساز ني را با نغمه دشتي مي‌شناسند. يكي از خواننده‌هاي منطقه ما به نام قاسم دانشمند، در اين نغمه هم مي‌خواند و هم شعر مي‌سرايد. سبك كار او مشخص است و در صدا و سيماي مركز شيراز برنامه‌اي با عنوان <گِندي به قالي> به معناي <گره‌اي بر قالي> اجرا كرده است. البته آواز دشتي با رنگ و بويي اجرا مي‌شود.
با ترانه سرايان منطقه چقدر آشنايي و ارتباط داريد؟
مي‌دانيد كه شهر شيراز از لحاظ بار شعري بسيار غني است، ولي متاسفانه از لحاظ ترانه سرايي ما خيلي كمبود داريم. همين فقر در عرصه آهنگسازي منطقه نيز مشهود است. و به اين دليل بسيار سعي كرديم كه از بچه‌هاي شيراز دعوت كنيم كه آنچه مي‌خوانيم را ريشه‌يابي كنند و به صورت نت روي كاغذ بياورند. حتي يكي دو نمونه را به بچه‌هاي شيراز ارائه كرديم، ولي به علت نبود هماهنگي، اتفاقي در اين رابطه نيافتاده است.
آنچه در شهرستان مرودشت كار كرديم در حد گنجايش يك سي‌دي بوده است. گرچه ما همگي موسيقي را به صورت حرفه‌اي انجام مي‌دهيم، ولي هيچ يك آهنگسازي نكرده‌ايم. به فرض در موسيقي شمال ايران، اعم از گيلان و مازندران، ملودي‌هايي نظير <ديلمان> را به صورت علمي تنظيم كرده‌اند و مشاهده مي‌كنيد كه چقدر براساس آن آهنگسازي شده است.
البته اين بر عهده آهنگساز است. ما نيز هر چقدر بخواهيم در ساز خود احساس را جاري كنيم، با وجود كمبود آهنگسازي راه به جايي نخواهيم برد. اگر مشكل آهنگسازي اين منطقه حل مي‌شد، موسيقي محلي امروز فارس به مراتب بهتر بود.
چه كساني هم اكنون فعالان موسيقي در مرودشت هستند؟
مي‌توان از سعيد جعفرزاده (ني)، شهرام زارع (ني)، غلامحسين روزگار (آواز و سنتور) اكبر صفري(سنتور) نام برد. اين افراد تقريباً مشهورترين موسيقيدانان مرودشت هستند.
آيا مي‌توانيد اركستر ني نوازان محلي مرودشت را راه‌اندازي كنيد؟
زماني قصد داشتيم اين كار را بكنيم. البته شاگردان استاد كسايي در اصفهان از سال 1374 چنين كاري انجام دادند. اما ما در مرودشت نتوانستيم از نتيجه كار راضي باشيم. در شكلي كه نوازندگان سرنا، ني، فلوت و ني لبك بخواهند دور هم جمع شوند، حتماً حضور آهنگسازي كه با نت نويسي و لهجه سازها آشنا باشد، ضروري است. استان فارس به غير از سُرنا و نقاره كه از سازهاي قديمي هستند، ساز بخصوصي ندارد. نوازندگان سرنا در مرودشت، آقايان اورنگي نژاد و اخلاقي هستند كه از مشهورترين افراد هستند.
تفاوت سرنا نوازي در خطه فارس با ديگر مناطق ايران چيست؟
سُرنا در اينجا <10 >سوراخ دارد. سرناي شهر كرد يك سوراخ كمتر دارد و در واقع سُستي ندارد. سرنا در لرستان 8 سوراخ دارد. علاوه بر اين تفاوت آشكار، تُناليه صداي سرناي لرستان بسيار زير است در صورتيكه صداي سرناي اين مناطق بم‌تر است. البته در آيين‌هاي زنانه بر سر اين ساز يك شيپور مي‌گذارند كه صداي آن بم‌تر مي‌شود. ولي در مراسم چوب بازي و سواركاري شيپور بر سر سرنا نمي‌گذارند.
|
| نظرات بینندگان |
 ن. عمادی جالب بود. از جناب آقای جهانپور همایون سپاسگزاری می کنم. امیدوارم در ترویج و آموزش موسیقی سنتی و محلی, پیروز و پاینده باشند.اميد زارع آقا اسم استاد صفري رو درست كنيد لطفا
اسمشون اكبر صفري هست نه صفوي
|
| ارسال نظرات |
|
|
|
|
|
+تبلیعات در سایت مرودشت آنلاین با تعرفه های استثنائی - 09394084008
|
